Specials

Een gemeenschappelijke eigenschap van vrijwel alle Pain of Salvation albums is dat ze me bij de eerste beluistering eigenlijk altijd tegenvallen. Meestal is het op het eerste gehoor een bak herrie die moeilijk te plaatsen is en waar geen kop of staart aan te vinden valt. Toch zijn er ook altijd momenten die wel blijven hangen en die vormen dan ook een voorname reden om het album nog een aantal maal te draaien en daardoor groeien de cds van de Zweedse band ook altijd uit tot veeldraaiers. Zo is het tenminste ook gegaan met alle vorige werken, waarvan ‘Be’ uiteindelijk nog uitkwam als mijn nummer één van 2004. Nu is inmiddels ‘Scarsick’ verschenen en weer loop ik tegen hetzelfde probleem aan. En ook nu weer is het album na intensief luisteren zo goed als geheel doorgrond. Waarna ik trouwens tot de conclusie moet komen dat ik ‘Scarsick’ niet plaats tussen meesterwerken als ‘The Perfect Element’, ‘Remedy Lane’ en ‘Be’.
Inmiddels ben ik erachter dat het album het tweede deel is van ‘The Perfect Element’. Ik had al op internet gelezen dat dit het geval zou zijn, maar zelf twijfelde ik omdat het werk geheel anders klinkt dat zijn illustere voorganger. Zekerheid hierover kreeg ik pas toen Daniel Gildenlöw dit bevestigde in het interview dat ik met hem had. Anders dus dan ‘The Perfect Element’, wat kan de luisteraar dan verwachten?
Laat ik beginnen te vermelden dat het verschil voornamelijk zit in het feit dat ik ‘Scarsick’ behoorlijk stevig vind en dat de meer symfonische elementen grotendeels zijn verdwenen. De huidige muziek klinkt doordrenkt van woede. De stem van een agressieve Gildenlöw drukt een zwaar stempel op het album. De muziek die hier het resultaat van is, is nog steeds complex, maar ergens, ondanks dat het allemaal zeer ingenieus in elkaar zit, komt het ook weer vrij simpel over. Dit heeft onder andere te maken met een groot aantal gesproken passages waarin de gedachte opkomt aan een nu-metal band als Linkin Park. Dit gevoel heb ik vooral in een nummer als ‘Spitfall’. Het opvallende verschil met de zojuist genoemde Amerikaanse band zit hem vooral in het refrein, dat bij Pain of Salvation altijd wel een symfonische inslag heeft. Rustiger is ‘Cribbaged’ dat klinkt als een stevige ballad met een gitaarstuk dat voor mij persoonlijk de herinnering aan Pink Floyd levend houdt en waarin alles de ‘Fuck’ kan krijgen van Gildenlöw. In ‘Amerika’ krijgt de Amerikaanse consumptiemaatschappij er van langs en dit nummer is wederom stevig en soms tegendraads drumwerk. De grote misser zit hem wat mij betreft in ‘Disco Queen’. Is dit een quasi-intellectuele manier om grappig te zijn? Stevige muziek met een poppy refreintje dat net zo erg is als de titel doet vermoeden. De band herstelt zich gelukkig sterk met ‘Kingdom of Loss’. Hier is te horen dat dit album bij ‘The Perfect Element’ hoort en dit nummer zou op dat album niet hebben misstaan. Tekstueel is het sterk doch melancholisch.’Mrs Modern Mother Mary’ heeft een pakkend rifje en stuwt de band in de richting van Faith no More. ‘Idiocravy’ laat met zijn sterk prog-metal begin de vocale kwaliteiten horen van Gildenlöw. Het loopt over in een geheel niet onaardig tweede deel dat als zweverig te omschrijven valt en dat mijn inziens goed zou passen op een album van Chroma Key. In ‘Flame to the Mouth, een stevig progmetal-nummer’, horen we Gildenlöw van zich af gillen op een manier die Mike Patton kan evenaren. We besluiten het album met ‘Enter Rain’, een nummer dat klinkt als een combinatie van ‘Be’ met Chroma Key en Portishead. Melancholie is het trefwoord en de track behoort tot de beteren van het album.
Zelfs na veel luisteren blijven bepaalde delen van het album me zwaar vallen. Als geheel kan het me niet geheel boeien zoals voorgaande albums dat wel deden. Ook is het voor het eerst dat ik iets echt waardeloos vind. De betere stukken hebben gelukkig de overhand en die zijn dan ook erg goed. De normering valt ergens uit tussen de drie en vier OJE’s en gezien het feit dat ‘Scarsick’ een dusdanig intensieve luisterervaring is die ik zeker nog vaak uit de kast zal halen valt het voor de band positief uit. De volgende keer alsjeblieft geen geintjes meer als ‘Disco Queen’. Verder klasse voor het feit dat elk album weer een hele nieuwe ervaring is.

Bezetting:
Daniel Gildenlöw - vocals, bass
Johan Halgreen - guitars
Fredrik Hermansson - keyboards
Johan Langell - drums

Discografie:
Entropia ( 1997)
One Hour By The Concrete Lake (1999)
Ashes (single) (2000)
The Perfect Element Part 1 (2001)
Remedy Lane (2002)
12:5 (2004)
BE (2004)
BE Live (2005)
Scarsick (2007)

Pain of Salvation vloog Europa door. Tenminste bandleider Daniel Gildenlöw wel om de laatste spruit binnen de Pain of Salvation machine te promoten. In het Park Hotel in Amsterdam had ik een gesprek met hem over dit nieuwe puzzelstukje.

Hoi Daniel, alles goed.

"Ja, druk natuurlijk. Je hebt ook zoveel te doen bij zo’n promotietour. Morgen ben ik alweer onderweg naar Spanje. En het ergste is misschien nog wel dat de thee op den duur m’n oren uitkomt maar ik moet m’n keel toch ergens mee smeren. Als ik aan de drank ga komt er ook weinig nuttigs meer uit <lacht>. Wat vind je trouwens van het nieuwe album"?

Ik vind het een lastig album om in te komen. Hij valt me zelfs nog zwaarder dan vorige albums om eerlijk te zijn.

"Dan vind ik wel verrassend. Hoewel je niet de eerste bent die er zo over denkt. De luisteraars lijken zich op te hebben gesplitst in twee groepen. Of ik hoor mensen zeggen dat dit wel het meest eenvoudige Pain of Salvation album ooit is en dat ze er zo doorheen komen of ik hoor ze zeggen dat dit een heel complex werk is. Dat blijf ik grappig vinden".

Hoe kijk je er zelf tegenaan?

"Lastig. Ik denk dat het wel een album is dat zijn tijd nodig heeft om te rijpen en ik kan me wel goed voorstellen dat luisteraars zeggen dat het album niet eenvoudig te doorgronden is".

Zie je het als je meest geslaagde werk tot nu toe?

"Ja!, beslist! Zelf vind ik het ook een album dat de maximale score zou moeten krijgen. Alles dat lager is dan een tien zou me dan ook teleurstellen en zelfs kwaad maken".

Zeggen alle artiesten niet bij de promotie van het nieuwe album dat het nieuwe album het beste is dat ze ooit gemaakt hebben?

"Eigenlijk wel. <lacht> Maar ik ben gewoon eerlijk. De andere kant van het verhaal is dat ik het album nooit op de markt gebracht zou hebben als ik er niet zo over dacht. Ik wil met elk album iets extra’s bereiken ten opzichte van het album daarvoor. Als ik nu terugkijk op de carrière tot nu toe ben ik dan ook van mening dat dit gelukt is. Ik vind elk album ook beter dan het voorgaande. Elk album was een tree hoger. De enige uitzondering is voor mij persoonlijk ‘Entropia’. Die vind ik zelf beter dan ‘One Hour by the Concrete Lake".

Is ‘Scarsick’ nu wel of niet deel twee van ‘The Perfect Element’? De reden dat ik het vraag is omdat het niet klinkt als het vervolg. Tenminste, ik had iets anders in gedachten gehad.

“Wanneer wordt dit interview gepubliceerd op OJE Music? voor of na het verschijnen van het album”?

Vlak daarna, hoezo?

"Omdat ik dan kan bevestigen dat het inderdaad het tweede deel is van ‘The Perfect Element’. De reden dat ik niet wil gaan gillen dat dit zo is is omdat ik liever nog niet heb dat dit volop in de media verschijnt. ‘The Perfect Element’ is heel anders dan ‘Scarsick’. Als we het nu massaal aankondigen als het tweede deel gaan mensen toch een beeld vormen van wat we nu gemaakt hebben en de teleurstelling zou dan wel eens heel erg groot kunnen zijn. Ik heb liever dat mensen het album kopen en het beoordelen op de muzikale kwaliteit van het werk en dan pas tot de conclusie komen dat het inderdaad gaat om het tweede deel van ‘The Perfect Element’. Dat het niet zo is dat ze weer een symfonisch werk verwachten en dat dan de teleurstelling komt dat het niet zo is".

Als het zo’n koerswijziging is ten opzichte van het eerste deel, waarom dan toch een tweede deel uit willen brengen?

"Voor mij persoonlijk zit het concept van ‘The Perfect Element’ niet alleen in de muziek. Het gaat om het geheel, het gevoel en de boodschap die ik uit wil dragen. Dat is voor mij bij beide albums identiek en zodoende zie ik het persoonlijk als een logische stap om dit verhaal met ‘Scarsick’ voort te zetten. Ook hier komen dezelfde thema’s voor. De stappen die iemand zet als hij volwassen wordt en de dilemma’s die hij hierbij tegenkomt. Ik zal het zelfs nog sterker vertellen. Ik ben nog niet klaar met dit onderwerp aangezien ik telkens weer nieuwe dingen ontdek die binnen dit thema passen. Daarom zal het er op uitdraaien dat ik ook wil gaan werken aan een derde deel”.

Ik had ‘Be’ als mijn nummer één in 2004. Komt er geen tweede deel?

"Nee, dat denk ik niet. ‘Be’ was een uitzonderlijk album. Van zoiets maak je er ook maar één".

Ben je nooit bang dat het telkens wisselen van stijl fans kost die de nieuwe stijl niet zien zitten?

"Nee, eigenlijk niet. Telkens veranderen is een onderdeel van Pain of Salvation. Bovendien is de kans er ook dat er weer fans bijkomen. Nu zullen we van mensen kritiek krijgen, maar dat kregen we ook toen we ‘Be’ uitbrachten. Toen hebben we ook ons eigen plan getrokken en niet teveel gekeken naar wat de reacties waren. Hadden we dat niet gedaan dan had jij ‘Be’ nooit als album van het jaar kunnen kiezen".

Dat klopt. Een vraag over ‘Scarsick’. Ik heb het vermoeden dat er veel woede in je zit, zeker gezien de teksten.

"Ja en nee. Ja, ik kan me enorm opwinden over dingen en nee, ik ben niet constant kwaad. Maar er zijn misstanden binnen de samenleving die ik aan wil halen die wat mij betreft niet kloppen".

En dat plaats je veelal in de context van de Amerikaanse samenleving, getuige ook het nummer ‘America’.

"Klopt, Amerika is een plek waar heel veel misstanden van het systeem uitvergroot worden, juist omdat ze daar zo doordraven in alles. Dat kan te maken hebben met extreme vormen van marketing tot het opgeven van burgerrechten onder de noemer ‘terrorismebestrijding'".

Ik zag een documentaire genaamd ‘Supersize Me’ met als onderwerp McDonalds. Hierin kwam onder andere naar voren dat kinderen dagelijks tientallen keren geconfronteerd worden met reclames voor ongezond eten. Dit moest me aan jou denken en het zal ook iets zijn waar je je over op kan winden.

"Dat is zeker zo en dat kaart ik ook aan in ‘Cribcaged’. Het feit dat mensen als het ware gedwongen worden, hoewel ik het ook gehersenspoeld kan noemen, hun geld maar uit te geven aan allerhande onzin. Het lijkt wel of alles te koop is en dat het alles is waar het in het leven om gaat. Zoveel mogelijk uitgeven, pas dan ben je van nut voor de maatschappij".

Over het opgeven van de burgervrijheden, dat is ook de reden dat je uit de Flower Kings bent vernam ik. Je wil nog steeds je vingerafdruk niet achterlaten bij de Amerikaanse douane.

"Klopt. Wat betreft de Flower Kings, ik dacht dat het wel bekend was hoe het zat met mijn ideeën over naar Amerika gaan. Het was niet iets wat ik plots in een opwelling heb geroepen, maar de rest van de band vond het blijkbaar niet te combineren en mijn positie werd onhoudbaar. Roine Stolt zat niet te wachten op iemand die alleen in Europa en in de studio meedoet".

Was je verbaasd over die reactie.

"Hoe zal ik het zeggen... Het is meer dat ik verbaasd was over het feit dat ik zo weinig bijval kreeg. Ik had zelf wel verwacht dat het ook anderen hun ogen zou openen en dat men zou gaan beseffen dat de gang van zaken volledig tegen alle rechten in gaat. Maar daar ben ik dus de enige in".

Wat is je voornaamste bezwaar tegen het achterlaten van een vingerafdruk?

"Het gaat niet zozeer om die afdruk. Als ik zou weten dat dit het absolute maximum is dat we moeten doen dan zou ik nog wel akkoord gaan. Maar het is gewoon maar een klein stapje naar nog meer registreren. Nu moeten we een vingerafdruk achterlaten en dan vinden we dat na verloop van tijd normaal. Straks moeten we ons DNA afstaan en dat gaat dan ook iedereen normaal vinden. Waar is dan het einde? Dat we straks een chip ingeplant krijgen zodat ze precies kunnen zien waar we zijn en wat we doen? Dat is het enge van dit hele gebeuren, je weet niet meer waar de grens zal zijn".

Denk je dat het weigeren Amerika in te gaan nadelig kan zijn voor de band met het oog op de verkoop en promotie in de VS?

"Ja".

Blijf je dan wel vasthouden aan het niet af willen geven van een vingerafdruk?

"Tsjah, daar heb ik ook al over nagedacht. Ik denk dat ook ik uiteindelijk overstag zal moeten gaan. Nu nog niet direct maar ik denk inderdaad dat ik over een jaar of twee wel een keer de grens over moet. Het is nu eenmaal niet anders en dan maakt de Amerikaanse regering daar weer een nieuwe maatregel bekend en dan hoop ik wel bijval te vinden".

Iets heel anders, Steve Wilson van Porcupine Tree zei ooit van meedoen met Dream Theater in het voorprogramma een complete verspilling van tijd en geld was. Nu zijn jullie een paar jaar geleden zelf met Dream Theater op tournee geweest. Ik heb jullie toen ook nog gezien in de Heineken Music Hall. Deel jij de mening van Wilson?

"Neen, ik denk dat het wel goed voor ons is geweest. Je weet, neem ik aan, dat we een nieuwe bassist zoeken. We hebben daar drie bassisten voor gevonden die we alledrie geschikt achten om die rol in te vullen. Twee van de drie hebben ons leren kennen via Dream Theater. Het is dus zeker goed qua naamsbekendheid. Het enige wat jammer is dat we mede om die reden weer het stempel kregen van ‘prog-metal band’. Maar anders zouden we dat denk ik ook wel gehad hebben".

Zelf speel je bas op het nieuwe album. Was het geen optie om dat ook live te doen?

"Nee, ik wil ook gitaar kunnen spelen live. Ik ben eigenlijk een gitarist".

En je speelt ook bas en toetsen.

"En ik kan drummen, dat is denk ik nog wel mijn sterkste punt".

Heb je niet de behoefte een album op te nemen waarop je alles speelt?

"Ja, en dat gaat zelfs zo ver dat ik er al een contract voor heb. Dus ik moet ooit een keer dat album gaan maken, maar dan moet ik wel de tijd hebben. Het lijkt me wel erg leuk om een keer te doen. Je kan dat alles geheel zelf bepalen. Dat is mooi maar ook een risico".

In welk opzicht een risico?

"Dat je te ver gaat met je ideeën en het resultaat matig is omdat niemand je tegen houdt".

Ik had het zojuist met iemand over Mike Patton. Die gaat soms ook wel erg ver en het resultaat is soms ook amper aan te horen.

"Ja <lacht>. Ik snap precies wat je bedoelt. Ik kocht ooit een keer een album van hem, ‘Adult Themes for Voice’. Het eerste wat ik dacht toen ik het hoorde was “Wat een idioot”. Maar toen besefte ik dat ik zelf de idioot was omdat ik er twintig euro voor betaald had. <lacht>. Hij is ook iemand die volledig door kan schieten"!

Dat ben je dus niet van plan?

"Haha, nee. Maar kan je nagaan. Dat album is op een mobiele recorder opgenomen tijdens een tour. Dan gaat de hele band wat drinken en vragen ze hem ook mee en hij zegt dan met een diepe stem. “Nee, ik heb inspiratie”. Hij loopt dan naar de hotelkamer, zet die recorder op tafel, drukt op de opnameknop en dat komt er “Hawaha Grrrrr Bla Blaaaaaaaoe” uit <maakt een vreemd geluid. Dat denk hij “Nee, wacht, dit is het niet helemaal”. En dan drukt hij weer op record en “Hawaha Grrrrr BlaWOE Bleeeeeeeee”. En dat wordt dan op cd uitgebracht. Dat is toch helemaal gestoord als je erover nadenkt. En dan zijn er nog mensen die het kopen ook, waaronder ik".

Om even terug te komen op de bassist, hebben jullie nu definitief een nieuwe?

"We hebben een bassist, zijn naam is Simon Andersson en de samenwerking is voorlopig alleen voor de tour. Daarna zien we wel, als het klikt kan hij bij de band komen. We zien het niet zitten om iemand in de band te nemen en dat dan na een jaar blijkt dat het helemaal niet klikt en hem er weer uit te gooien. Als het werkt dan blijven we samen en anders zien we wel".

Dan komt de promotor er tussen met de mededeling dat we het interview af moeten ronden in verband met de tijd.

Ik denk dat ik mijn meest brandende vragen wel beantwoord heb. Ik wil je in ieder geval hartelijk bedanken voor de tijd en succes met wat komen gaat!

“Hartelijk dank, ik vond het een leuk gesprek en misschien zien we elkaar wel weer op de aankomende concerten”!

OProg (01-2007)

Zie ook: