Reviews W

Xaal is een Frans driemansschap dat helaas slechts twee albums heeft afgeleverd. Tot voor kort was mij alleen de curieuze naam opgevallen op allerlei sites. Toen ik ergens las dat 'En Chemin' een progressief meesterwerk zou zijn, vond ik het aan mijn symfomane en progressieve stand verplicht op nader onderzoek uit te gaan. Voor zover het valt na te gaan is de band opgericht in 1990 op initiatief van gitarist Jad Ayache. Op basis van hun live-optredens verdienden zij een contract bij Musea. Er lopen nogal wat lijntjes naar de illustere band Magma, de band die niet alleen unieke muziek maakte maar ook een eigen taal ontwikkelde. Zo behoorden Xaal en Magma tot dezelfde muziekscene en speelt één van de blazers van Magma, de trompettist Yvon Guillard, mee op 'En Chemin'. De muziek op het instrumentale 'En Chemin', ook te verkrijgen onder de naam 'On the Way', is het best te omschrijven als progressive fusion. Beluistering doet enerzijds flarden van de jazz-rock van Brand X, Isotope en het Spaanse Iceberg langskomen; anderzijds lijkt de manier van spelen met de krachtige ritmes, de jachtige gitaar en de melodische lijnen op King Crimson ten tijde van 'Larks Tonques in Aspic'. In de meeste tracks ontbreken de keyboards, al speelt gastmuzikant Stephane Jaoui op twee van de negen nummers keyboards. Maar het geluid van de keys mis ik allerminst, aangezien Ayache avontuurlijke en warme klanken haalt uit zijn gitaar en gitaar-synthesizer.
Toen ik de schijf voor het eerst beluisterde vond ik het allemaal wat eenvormig. Maar gaandeweg kregen de nummers een 'smoel' en raakte ik zelfs gewend aan de wat dunne sound. De kracht van Xaal ligt vooral in de gedurfde afwisseling van de hoekige maar ook gejaagde ritmes met de rustiger en lieflijker passages. Is de opener 'L'Enfant af en toe wat rommelig, de melodielijn gespeeld door de gitaar is prachtig. De track 'Ballade' doet zijn naam geen eer aan want het is een stevig rocknummer met dominerende gastblazers op trompet en sax. Eén van de uitschieters is 'Le Jardin' waarin op een bijzondere manier de vroege Jethro Tull rondsluipt, wat folkelementen zijn verwerkt maar toch met name de sterke ritmesectie opvalt met daaroverheen de lustig solerende Ajache. In het zeven minuten durende en mysterieuze 'Le Vieux Chassier de Papillons' – een prachtige titel overigens – is Xaal in topvorm. De complexe compositie kent vreemde overgangen en breaks, heeft meerdere lagen, de gitaarsynthesizer speelt een hoofdrol en wat resulteert is een opzienbarende mengeling van Brand X en King Crimson. Maar de track die ik iedere keer weer opzet is het elf minutende durende Byblos. Progressieve rock op z'n best met lang uitgesponnen solo's, heerlijke ondersteuning van de synthesizer, vreemde geluiden en een zichzelf langzaam vervormend thema.
Het voert mij te ver om 'En Chemin' het predikaat 'progressief meesterwerk' toe te kennen. Daarvoor is de uniciteit van de muziek te gering en komen sommige composities net iets tekort. Maar, zoals de waardering laat zien, haalt Xaal op 'En Chemin' met glans de subtop.

H. 'JoJo' de V (2003).

Bezetting:
Patrick Boileau - drums, percussion
Nicholas Neimer - bass guitar
Jad Ayache - electric guitars, guitar-synth
Gasten
Yvon Guillard - trumpet (track 2 and 8)
Alain Guillard - tenor saxophone
Stephane Jaoui - keyboards (track 2 and 8)

Het Belgische duo XhohX, Ramon Ribas Coca (gitaar, drum programming) en Oregolakatzor (bas), promoot zichzelf als “Chaotic and Organic No Wave Band” die poly-ritmische en atonale Music speelt. Beïnvloed door No Wave en Rock in Opposition bands. Een niet mis te verstane omschrijving voor wie het begrijpt. Dus met de veiligheidsgordels vastgesnoerd de cd opgezet voor een hevig muzikaal avontuur.
‘Karyotypexplosion’, zowel de bandnaam - hoe spreekt je zoiets uit? - als de albumtitel zijn buitenissig, is de eerste volledige cd van de mannen. Een eerste waarschuwing: begin hier alleen aan als je van complexe, energieke, “organized chaos” avant-rock houdt. Dus namen als Godspeed you Black Emperor, Tomahawk en Mr. Bungle zouden in de cd-kast te vinden moeten zijn. Want hevig is het. Een donderstorm van geluid waar sporadisch een korte stilte valt om adem te halen en - dat vooral - weinig tot geen gangbare songstructuren.
De tracks zijn niet al te lang, van zeven seconden tot merendeels rond drie minuten, alleen het afsluitende ‘Nukleark’ duurt bijna een kwartier maar daar zit wel een stilte van zes minuten in.
Hoe omschrijf je nu zoiets? Het referentiekader van de band zegt mij niet zoveel. Namen als Sleepytime Gorilla Museum, Ruins, Univers Zero, Present en Etron Fou Leloublan zullen de meeste liefhebbers van progressieve muziek niet veel zeggen. Maar met Magma en Captain Beefheart komt bekender terrein in beeld.
Maniakale, rusteloze songs, breed opgezet, gebouwd op pompende drums, jankende gitaren en zware baspartijen. Het lijkt chaotisch maar er zit best veel controle in de op het eerste gehoor kakofonie van geluid. Prog, jazz, metal, alles is in de mixer gegooid, waarna het geheel gedurfd en zo progressief is dat het zichzelf voorbij lijkt te lopen. De songs zijn daarbij nooit melodisch en kennen veel repeterende ritmestructuren. Woeste zanguithalen blazen de luisteraar bijna omver waarna in het lange eindschot alle heftigheid nog eens in een kleiner kader gevat wordt. Stilte is dan wel even nodig, extreem is het.
Het duo Ramon Ribas Coca en Oregolakatzor heeft met ‘Karyotypexplosion’ een opmerkelijk maar knap gespeeld - en geprogrammeerd - staaltje geleverd. Een groot liefhebber van de cd zal ik niet worden, daar is het mij persoonlijk een beetje "te" van alles voor. Maar het is een interessante uiting van muziek maken die zelfs progressieven - en waarom zijn ze dat dan? - aan moet kunnen spreken.

JProg (1-2007)

Bezetting:
Ramon Ribas Coca - guitar, drums, programming
Oregolakatzor - bass, onomatopoeias

Discografie:
Karyotypexplosion (2007)